Tydzień 37

W tym tygodniu odbędą się pierwsze lekcje w nowym roku szkolnym 2019/2020.

Na pierwszej godzinie dowiecie się o różnych zmianach, jakie nastąpią w tym roku szkolnym.

LO przyłączy się do akcji Narodowe Czytanie.

Tu znajdziecie podpowiedzi, jak czytać, aby zrozumieć, a tu, jakie strategie czytania wykorzystywane są w szwedzkiej szkole.



Kalendarz

Jak czytać, by rozumieć?

O czytaniu ze zrozumieniem - ćwiczenia, porady, zadania

Jak czytać, by rozumieć?

STRATEGIE CZYTANIA

 

Tworzenie diagramów Venna w Office

Tworzenie diagramów Venna w Office

Kalendarz - wrzesień 2019

2.09. Uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego 2019/20.
9.09. Narodowe czytanie. Jak czytać ze zrozumieniem? Strategie czytania
16.09.
23.09.

Tydzień 36

Witam po wakacjach!

Dzisiaj spotykamy się na uroczystym rozpoczęciu roku szkolnego.

I od razu zapraszam Was do przeczytania wywiadu, który będzie punktem wyjścia do dyskusji na następnej lekcji.

Kalendarz

Wasz Nauczyciel

Wywiad z autorem książki "Dziewczyny wojenne"

WYSADZAŁY BUDYNKI, UKRYWAŁY ŻYDÓW, UWODZIŁY WROGA

Nikt nie wierzył, że to jest wojna. Mówiło się wciąż, że dopiero będzie. I nagle Niemcy zaczęli bombardować Poznań. „No co, zwariowali?”. 

Z Łukaszem Modelskim, autorem „Dziewczyn wojennych” rozmawiamy o kobietach okupowanej Polski.  

• "Dziewczyny wojenne" to losy jedenastu kobiet, które w momencie wybuchu II wojny światowej wchodziły w dorosłość Najstarsza z nich miała 21 lat, najmłodsza 14.  
• Łukasz Modelski odnalazł zapomniane bohaterki po latach i namówił na podróż w czasie. – Zależało mi na tym, by gwałtownemu dojrzewaniu dziewcząt w Polsce przyjrzeć się z kilku możliwych perspektyw: dużego miasta i wsi, początku i końca wojny, okupacji niemieckiej i sowieckiej 
• To było pokolenie poświęcenia, któremu romantyzm odbił się czkawką. Dzisiaj nie zakładamy, że będziemy umierali w imię czegoś, tymczasem dla moich bohaterek śmierć była rozwiązaniem możliwym, branym pod uwagę, uznawanym za prawdopodobne – komentuje autor książki 

Zuzanna Opolska: Książkę o kobietach zadedykowałeś mężczyźnie, dlaczego? 

Łukasz Modelski: Michał to mój syn. Dziś dwudziestoletni. Kiedy pisałem „Dziewczyny wojenne”, był jeszcze mały. Uznałem, że warto zadedykować mu pierwszą książkę, którą napisałem.  

Jakie słowo przychodzi Ci do głowy, kiedy myślisz o jedenastu bohaterkach „Dziewczyn wojennych”?  

Jeśli koniecznie muszę ograniczyć się tylko do jednego, to wzruszenie. Każdy z rozdziałów książki jest efektem wielogodzinnych rozmów, które odbywały się w domach moich bohaterek, najczęściej przy herbacie i ciastku. Ze względu na ich wiek i stan zdrowia nasze spotkania były rozłożone w czasie. Właściwie zanim przeszliśmy do wywiadu, zdążyłem się z nimi zaprzyjaźnić. Większość z nich już nie żyje, ale wszystkie doczekały publikacji. Jedną z moich rozmówczyń – Zosię Wikarską, która mieszkała niewielkiej wsi Netta, niedaleko Augustowa, wspominam za każdym razem, kiedy przejeżdżam przez Suwalszczyznę. Ostatni raz spotkaliśmy podczas autoryzacji „Dziewczyn wojennych”. To był kompletny wzrusz. Na do widzenia powiedziała do mnie: Oj dzieciaku, dzieciaku, my się już nie obaczym i dała mi domowe wino owocowe, które upływ czasu zamienił w nalewkę. Butelkę od Zosi mam w domu do dzisiaj. 

  

Domyślam się, że odnalezienie rozmówczyń nie było łatwe i trwało długo… 

Pisanie książki zajęło mi około pięciu lat, ale w tym czasie byłem zaangażowany w inne projekty. Poza tym nie należę do osób, które szybko piszą książki. Dużą rolę w odnajdywaniu zapomnianych bohaterek czasów drugiej wojny światowej odegrała Kancelaria śp. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Śp. Barbara Mamińska, szefowa Biura Kadr i Odznaczeń, podrzuciła mi wiele tropów, za którymi poszedłem. Wielu inspiracji dostarczyła mi także Hanna Nowak-Radziejowska wówczas pracująca w Muzeum Powstania Warszawskiego. Zazwyczaj jednak wyglądało to tak, że jeden kontakt prowadził mnie do innego, a on do bohaterki.  

„Wojennych dziewczyn” było więcej - z iloma kobietami rozmawiałeś przed wybraniem jedenastki? 

Myślę, że było ich około trzydziestki. Najpierw rozmawiałem z większą liczbą, potem spisywałem mniejszą, a na koniec jeszcze część odrzuciłem. Na wstępie postanowiłem odciąć "celebrytki", czyli kobiety dobrze znane i eksponowane na rocznicowych uroczystościach. 

Jak reagowały na propozycję powrotu do wspomnień?  

Różnie - to bardzo skromne kobiety i często jedna polecała drugą. Mówiła na przykład: Nic takiego nie zrobiłam, ale Bronka, Zosia, Basia… To z nimi musi Pan się spotkać. Inne chociaż brzmi to niewiarygodnie nawet w 2007 roku bały się rozmawiać. Za Wandą Kiałką z Wrocławia ubecja chodziła właściwie do 90-roku i tyle lat uważania na to co się mówi zrobiło swoje. Najtrudniejszą rozmówczynią była Jadwiga Piłsudska, która filtrowała wszystkie informacje. Jej "urabianie" przy pomocy pośredniczek trwało kilka miesięcy. Zresztą w książce można wyczuć, że nasza rozmowa jest najmniej otwarta.  

Nazywasz je malowanymi? Dlaczego? 

"Malowani" są zawsze chłopcy, a to określenie równie dobrze pasuje do moich bohaterek. Nie interesowały ich stopnie, salutowanie czy chłopięce sprawy. Mam wrażenie, że zachowały się ciekawiej. Chciałem, żeby książka ukazała się pod tym tytułem, ale wydawca wolał inny.  

Rozmawiałeś z 80-latkami, a my słyszymy dwudziestolatki – majstrowałeś? 

Nie musiałem, one rzeczywiście tak opowiadały i to było wzruszające. Mówiły na przykład: mamusia mi nie pozwala albo miałam spódniczkę jak tulipan. Na moich oczach odbywały podróż w czasie i nagle pojawiały się detale: kolor, materiał, kształt. Ich retrospekcje nie były ściśle faktograficzne, ale bardziej opierały się na tym, jak się pamięta, co się czuje… 

Czy myślisz, że mężczyźni podobne historie opisaliby inaczej?  

Niekoniecznie – byłby ostrożnym ze zmierzaniem w kierunku „jej historia” i „jego historia”. Większość relacji obecnych na przykład w Archiwum Historii Mówionej Powstania Warszawskiego to wspomnienia mężczyzn. Ich opowieści na poziomie szczegółów bardzo się nie różnią. Tam też znajdziemy podobną doraźność – mówią na przykład "zdobywaliśmy", a nie "zdobyliśmy". Tym co różni oboje narracje są chyba opisy przyrody, na które kobiety, zdaje się, zwracają większą uwagę. W książce jedna z bohaterek opowiada o tym jak ona i jej koleżanka z bratem planowali popełnić zbiorowe samobójstwo w wypadku klęski i miejsce zdarzenia opisuje bardzo szczegółowo: ceglana ściana, pnące róże – kolory, światło. Pewnie gdybyśmy porównywali historie opowiadane przez szeregowców i generałów – ich perspektywa też byłaby inna. "Dziewczyny wojenne" opowiadane są z pozycji ostatniego szeregu.  

Wojna zmienia fizycznie i psychicznie, a Twoje bohaterki zachowały pogodę ducha… 

Wydaje mi się, że jest to cecha pokoleniowa. Ich etosowe wychowanie nie zachęcało do tego, żeby się nad sobą użalać czy rozklejać.  

I to wychowanie jest punktem wspólnym twoich rozmówczyń? 

Myślę, że tak – każda z nich własną opowieść zaczynała w możliwie najdalej zapamiętanym dzieciństwem. Dla mnie wszystkie historie brzmią dosyć podobnie – troskliwi, ale wymagający rodzice, zasady, obowiązki, formy. "Malowane dziewczyny" nie były rozpieszczane.  

A czynniki środowiskowe – wpływ harcerstwa? 

Nie wszystkie były harcerkami. Dwudziestolecie międzywojenne jest to rodzaj fenomenu – bardzo szybko udało się scalić tereny trzech zaborów w jeden organizm. Jeśli weźmiemy od uwagę politykę historyczną i wychowanie niepodległościowe, które było elementem programowym w szkołach to mamy odpowiedź. Bohaterki książki były dziećmi swojej epoki. Jak inaczej wyjaśnić historię Zeni Żurawskiej? Dziewczyny, która na Uniwersytecie czyta ogłoszenie o zapisach do oddziałów "żywych torped" i postanawia zostać jedną z nich, a jest sierpień 39’ - piękne lato.  

Myślę, że ich brawura musiała wynikać też młodości, która nie zna strachu… 

Tak, w książce jest kilka scen pokazujących konfrontację młodych ze starymi. I starzy myślą zdecydowanie bardziej zachowawczo. 

Dlatego, że mają więcej do stracenia albo więcej zobowiązań: dom, rodzina, dzieci? 

Pewnie tak, ale historia Zosi Wikarskiej to opowieść o matce, która stawia kołyskę własnego dziecka na klapie w podłodze. A pod ziemią ukrywa bunkier dowodzenia. To było ryzyko.  

Szczypiorski mówił, że człowiek nie wybiera sytuacji, ale musi jej sprostać. Mam wrażenie, że „dziewczyny wojenne” przerosły sytuacje. Albo to my zdewaluowaliśmy znaczenie słów „zachowaj się przyzwoicie”? 

Na pewno wymagamy od siebie mniej. Nie mówię, że jest to wada, ale po prostu tak jest. Żyjemy wygodniej, więcej potrzebujemy do szczęścia, częściej siebie samych stawiamy na pierwszym miejscu. To było pokolenie poświęcenia, któremu romantyzm odbił się czkawką. Dzisiaj nie zakładamy, że będziemy umierali w imię czegoś, tymczasem dla moich bohaterek śmierć była rozwiązaniem możliwym, branym pod uwagę, uznawanym za prawdopodobne.  

Nie wszystkie do romantycznej tradycji podchodziły równie naiwnie. Magda Rusinek o powstaniu warszawskim mówi: autentyczna głupota i brak organizacji… 

Bardzo mi się to podobało - Rusinek to "James Bond" mojej książki. Z drugiej strony podobnie jak inne bohaterki była zakładniczką swoich czasów. Kiedy została przedstawiona generałowi Andersowi, on zapytał: „Na kolanach jesteśmy przed powstańcami, ale po co to było robić?” Rezolutnie odpowiedziała: "Na rozkaz, panie Generale". Jest więc to historia o wyborach indywidualnych, ale też o tym jak zaangażowanie w podziemie ich wybory definiowało. 

Na mnie największe wrażenie wywarła historia Dzidzi Rajewskiej. Sześciogodzinnej mężatki, która w dniu ślubu traci zęby i przytomność. A na Tobie?  

Każda z nich jest na swój sposób wyjątkowa. Bohaterki pochodzą z różnych środowisk – są tam inteligentki i chłopki, dziewczyny z Warszawy i z prowincji. Myślę, że największe wrażenie wywarło na mnie to w jaki sposób historia się z nimi obeszła. Polska nic im nie dała i właściwie prezydent Lech Kaczyński był pierwszym, który się o nie upomniał. Wiele z nich po wojnie obrywało dalej. W mieszkaniach Wandy Kiałki zakładane były podsłuchy, a jej korespondencje cenzurowano. Z kolei Alę Wnorowską Sąd Rejonowy w Rzeszowie w 1947 roku skazał na karę śmierci, którą zamieniono na długoletnie więzienie. Kiedy wyszła na wolność, syn mówił do niej Pani. Przez resztę życia podawała książki w księgarni w Przemyślu, a w 1971 roku wyszła za mąż za mężczyznę, którego bardziej potrzebowała niż kochała. Na koniec usłyszała diagnozę: rak. To historia w stylu: jak się źle zaczyna, to już się nie poprawi. Bardziej opowieść o ludzkim losie niż naszej przeszłości.  

Czy myślisz, że wśród dzisiejszego pokolenia znaleźlibyśmy „dziewczyny wojenne”? 

Pewnie tak… 

Mniej? 

Statystycznie na pewno. W dzisiejszym świecie pierwszym wyborem jest ucieczka. Sam musiałbym się bardzo poważnie zastanowić nad tym co zrobiłbym na ich miejscu. Nie jestem w stanie sobie tego wyobrazić, ale kiedy widzę zagrożenie to częściej myślę odwrót, a nie barykada.  

Źródło: Onet

https://kobieta.onet.pl/wysadzaly-budynki-ukrywaly-zydow-uwodzily-wroga/5tw87br