CECHY
STYLU KLASYCZNEGO:
-
jasność
-
racjonalizm
-
równowaga
-
zachowanie
proporcji
-
dążenie do
rozumnego odtworzenia natury
-
prostota
-
harmonia
-
porządek
-
uniwersalizm
-
syntetyczność
Klasycyzm w literaturze narodził się w
XVI wieku we Włoszech, jego rozkwit przypada na wiek XVII i XVIII, a schyłek na trzecie
dziesięciolecie XIX wieku, kiedy to został wparty przez idee
romantyczne.
Podstawą filozoficzną kierunku był racjonalizm. Rozumowi podporządkowywano
uczucia i wyobraźnię.
Twórcy tego nurtu programowo nawiązywali
do antycznej teorii poezji zawartej w „Poetyce” Arystotelesa, a
realizowanej m.in. przez Horacego. Za zadanie stawiali sobie połączenie
piękna i prawdy poprzez naśladowanie rzeczywistości, dbałość i wewnętrzny ład i
harmonię.
Ważna zasada obowiązującą w
literaturze - antyczna zasada decorum,
wymagająca, by styl wypowiedzi dostosowany był do tematu. I tak np. tragedii,
odzie, eposowi przypisany był styl wysoki, a komedii czy satyrze niski.
Łączenie komizmu z tragizmem było niedopuszczalne.
Dbano o regularną formę, tworzono
zgodnie z założeniami danego gatunku, podporządkowywano twórczość artystyczną
wielu rygorom. Ponadto należało dbać
o prawdopodobieństwo przedstawianych zdarzeń oraz ich
„przystojność”, nie wprowadzano więc postaci ani wątków fantastycznych, unikano
też gwałtownych i brutalnych scen.
Literatura
klasycystyczna miała ambicje dydaktyczne i umoralniające.
Wierzono, że literatura ma ogromną moc wpływania na społeczeństwo, jego poglądy
i postawy. W celu przekonania odbiorcy do pewnych racji stosowano
retorykę, powoływano się na racjonalne argumenty, a więc
odwoływano się do rozumu, nie uczuć czy emocji.
W literaturze polskiej wyróżnia się dwa okresy: klasycyzm stanisławowski i
postanisławowski. Po utracie niepodległości silniejsze stały
się wpływy francuskie, co zaowocowało zaostrzeniem rygorów formalnych.
Jednocześnie obserwuje się zwiększone zainteresowanie tematyką narodową.
Na
literaturze klasycystycznej wychowało się pierwsze pokolenie romantyków.
Styl ten zaważył na ich późniejszej twórczości. Pierwsze dzieła Mickiewicza
(„Oda do młodości”) są silnie osadzone w klasycystycznej tradycji.
CECHY STYLU ROMANTYCZNEGO :
-
zasada swobody twórczej
-
niedoskonałość języka jako narzędzia opisującego świat
-
przejawianie się ducha narodowego w literaturze ludowej,
pieśni gminnej oraz języku potocznym
-
wprowadzania do utworów regionalizmów, frazeologizmów
charakterystycznych dla języka mówionego, potocznego
-
słownictwo i składnia poezji ludowej na przykład zdrobnienia,
powtórzenia
-
rozluźnienie kompozycji, jej otwartość
-
naruszenia zasady decorum, czyli mieszanie stylu wysokiego z
niskim, wzniosłości z pospolitością, patosu z humorem
Poeta to
wieszcz i geniusz, prorok.
Poeta jest
przywódcą duchowym narodu.
Bardzo często poeta jest bohaterem.
Cele
literatury
Literatura ma przedstawiać dzieje narodu, sławić bohaterów, podtrzymywać na duchu i zagrzewać do walki z
wrogiem.
Główny temat literatury walka narodowowyzwoleńcza.
Bohaterowie całe swe działania podporządkowują
idei odzyskania niepodległości i składają swoje życie w ofierze, tworząc w ten
sposób wzorce do naśladowania.
