Polityka w powieści S. Żeromskiego.
Trzy
drogi przyszłości Polski w Przedwiośniu:
1.
Gajowszczyzna
-
droga prowadząca do normalizacji przez stopniowe, powolne reformy.
Gajowiec był wysokim urzędnikiem w ministerstwie skarbu. Jest patriotą, żyje
ideałami. W jego gabinecie wisiały portrety Bohusza (przyrodnik, podniósł
poziom umysłowy społeczeństwa), Krzemińskiego (wierzył w odzyskanie
niepodległości) i Abramowskiego (filozof, socjalista).
-
Program Gajowca: zabezpieczenie porządku, spokoju, społecznej równowagi;
wzmocnienie armii jako podstawowej gwarancji utrzymania niepodległości; rozwój
gospodarki narodowej; stabilizacja pieniądza; upowszechnienie oświaty;
2.
Droga Seweryna Baryki
-
wizja szklanych domów - Seweryn opowiadał synowi o Polsce jako o
krainie dobrobytu, w której robotnicy mieszkają w estetycznych, higienicznych,
ciepłych domach. Pomysł ten był realny, ale odległy. Przyszłość leży w nauce i
wynalazkach.
-
Rozwój techniki zaowocuje wkrótce rozwojem całego kraju, po zbudowaniu
szklanych domów przyjdzie czas na kolejne dziedziny życia i gałęzie przemysłu,
elektryfikację i rolnictwo. Nie minie wiele czasu, a Polska stanie się krajem
powszechnego szczęścia.
-
Utopijna idea Seweryna Baryki wydaje się łączyć romantyczny mistycyzm z
pozytywistyczną wiarą w postęp techniczny, kult pracy i nauki;
3.
Rewolucja.
Najbardziej
prawdopodobna.
-
Jedność klas ważniejsza od odrębności narodowej, za wzór przyjmowana rewolucja
rosyjska.
-
Zwolennikiem rewolucji jest fanatyk komunistyczny Lulek, który radość
czerpał przede wszystkim z wszelkich potknięć i porażek młodego państwa
polskiego.
-
głównym punktem jego programu jest zakwestionowanie niepodległości
Polski (polscy komuniści opowiedzieli się w czasie wojny polsko - bolszewickiej
po stronie Armii Czerwonej). Lulek uważa, że jedyne granice, jakie powinny
istnieć w Europie to granice klasowe, a nie państwowe, dostrzega konieczność
prowadzenia komunistycznej rewolucji robotniczej.
4.
Baryka odrzuca zdecydowanie drogę przewrotu komunistycznego.
-
Zna prawdziwe oblicze rewolucji, wie, że niesie ona ze sobą tylko morderstwa i
grabieże. Zdaje sobie sprawę, że klasa robotnicza nie może sięgnąć po władzę w
Polsce, ponieważ sama jest zdenerwowana, zwyrodniała i nieprzygotowana do
rządzenia.
-
Zarzuca też komunistom brak patriotyzmu, odwrócenie się od będącej w
potrzebie ojczyzny. Przedwiośnie jest ostrzeżeniem przed bliską, niszczącą
kulturę człowieka rewolucją. Rewolucja budzi instynkty złe. Żeromski nie
opowiada się za żadną z dróg, pokazuje tylko zagrożenie. Pokazuje, że ludzie
się marnują. Uczestnictwo Cezarego w demonstracji nie jest jednoznaczną
decyzją, czyni to pod wpływem impulsu, rozczarowania.
