Blok 4

Temat: Swoboda twórcza artysty.

1.      Słowo wstępne. Formacje klasyczne za pierwszą regułę twórczości uważały podążanie za wzorcem gatunkowym, formacje romantyczne uznawały prawo twórcy do eksponowania własnej osobowości i wprowadzania zmian w zastanych formach. Awangardyści tworzyli własne konstrukcje (sprawdź w tabeli J.Ziomka).

2.      Zadanie:  Przeczytaj podane poniżej utwory z różnych epok.  Odpowiedz na pytania (możesz dodać własne, które nasunęły Ci się w trakcie lektury) w Tabeli nr 1.

3.     Zadanie domowe/grupowe 1: Próba napisania własnego sonetu według klasycznego wzorca gatunkowego (lub zgodnie z duchem wybranej epoki  wyzwalającej swobodę twórczą artysty). W komentarzu do własnego sonetu należy napisać, do której z epok nawiązaliście i dlaczego.
4.      Zadanie domowe 2: Uzupełnij tabelę nr 2.
        

Tabela nr 1.

Zagadnienie/ Ważny cytat	Teksty (linki)	Pytania	Notatka
1)Sonet. Obserwując przemiany sonetu od momentu jego pojawienia się aż do współczesności, można jednoznacznie stwierdzić, że żadna forma stroficzna nie cieszyła się tak wielką  popularnością i nie przechodziła tak wielu różnorodnych a czasem zadziwiających transformacji. W oparciu o tę formę można by napisać historię literatury powszechnej albo też historię różnych teorii literatury, od ujęć klasycznych, przez formalizm, strukturalizm dekonstrukcjonizm czy krytykę feministyczną. I nie ma epoki literackiej (i pewnie jej nie będzie), w której sonet byłby nieobecny. [...]*	O sonecie Korpus sonetu PREZENTACJA	Jak zbudowany jest sonet? Jakie wyróżniamy typy sonetów?
2) Wyszukane formy utworów baroku.	2.Do trupa - J.A.Morsztyn Informacje dodatkowe	Na czym polega wyszukana forma barokowego wiersza?
3) Co z sonetem zrobił A. Mickiewicz.	3.Sonety krymskie - A.Mickiewicz Informacje dodatkowe	Na czym polega romantyczne nowatorstwo wprowadzone przez Mickiewicza do sonetu?
4) Sonety nadziewane młodopolszczyzną.	4.Nie wierzę w nic - K.Przerwa-Tetmajer Informacje dodatkowe	Czym wypełnili formę sonetu twórcy poezji młodopolskiej?
	5.Krzak dzikiej róży - J.Kasprowicz Informacje dodatkowe
	6. Kowal - L.Staff Informacje dodatkowe
5) Awangarda  Juliana Przybosia. Dziś stwierdzam, że [sonet] jest to forma ze względu na rozmiar - doskonale utrafiona. W czternastu wierszach mieści się w sam raz, ani za ciasno, ani za luźnie - liryczny spazm chwili. Ten rozmiar akurat wystarcza, żeby rozwinęło się do pełni wzruszenie liryczne, wywołane przez słowo. Może tych czternaście linijek, tych mniej więcej zawsze tyle samo słów - potrzebnych jest - tyle, a nie mniej i nie więcej - by wprawić w przyspieszony rytm oddech i serce. Może sonet odpowiada w jakiś sposób prawom fizjologicznego pobudzania uczuć? (Spostrzegłem, że większość moich liryk ma rozmiar mniej więcej sonetu.)**	Daleka, co noc bliższa- J.Przyboś Informacje dodatkowe Wiersz Przybosia zapisany w formie sonetu	Na czym polega nowatorstwo poezji awangardowej?
6) Lingwizm Mirona Białoszewskiego. "Jako młody chłopak przechodziłem przez ballady Mickiewicza, przez » Króle Duchy «, » Wesela «, Konopnickie, klepańce na scenę a la Fredro, epopeje, rymowańce, sonety, dramaty poważne, krótkie powieści konkretne z postaciami ze szkoły, tyle że przeniesione w różne sytuacje". Aż przebił się przez cudzą literaturę i doszedł do tego, że wiersz czy proza powstawały z pozornie błahego "zdarzonka, rozmowy" czy z trudnego do uchwycenia wewnętrznego stanu. ***	Sonet zawichostski - M. Białoszewski Informacje dodatkowe	Na czym polega lingwizm w poezji M.Białoszewskiego?
7) Praca domowa  Może zatem w proporcjach 8/6 tkwi tajemnica owego "w sam raz" sonetu, pewnej konceptualnej doskonałości i "złotego środka"? Kształt sonetu podaje się za uniwersalną formę przebiegu jednej wydarzonej i skończonej myśli. Coś się dzieje, rysuje, toczy, jawi i narzuca, więc porządkuję i opowiadam; potem trochę się zastanawiam i wychodzę z wnioskiem. Słowem, żeby pisać sonet, trzeba w zasadzie mieć coś do powiedzenia. Dzisiejszy autor często obywa się bez rymów i z elegancką swobodą bawi się rytmami. Ale czy taki wolny sonet to sonet prawdziwy? Pytanie należy chyba całkiem po prostu oddalić jako mało inspirujące. Czymś znacznie bardziej inspirującym jest wyzywająca, bo jakby ponadczasowa nieustępliwość proporcji 8/6 w takim czternastowersowym utworze(...)****	Tytuł własnego sonetu	Do której z epok nawiązuje utwór i dlaczego?	Tekst sonetu

*A.Dziadek, Korpus sonetu

** J. Przyboś, Zapiski bez daty w: "Sens poetycki", Wydawnictwo Literackie, Kraków 1963
***T. Sobolewski, Człowiek, który był tekstem. Wszystko, czego się tknie Białoszewski, staje się literaturą

**** A. Sosnowski, http://poewiki.vot.pl/index.php?title=Skarb_kibica/Sonet