Pan
Tadeusz jako nowożytna
epopeja narodowa
Epopeja to utwór epicki, pisany wierszem
lub prozą, ukazujący wszechstronnie i szczegółowo życie narodu (społeczeństwa)
w przełomowym momencie historycznym [...].Dla epopei charakterystyczne
jest wprowadzenie bogatego tła obyczajowego, realizm przedstawienia,
wielowątkowość akcji pozwalająca ogarnąć wiele środowisk i odzwierciedlić
wszechstronnie życie społeczeństwa. Ramę stanowią ważne przemiany społeczne
oraz wydarzenia polityczne.
O dziele Adama Mickiewicza można więc mówić używając terminu
……. .
Najczęściej w tym przypadku uzupełniany bywa o dodatkowe
określenia: narodowa
lub nowożytna.
Starożytne epopeje
Homera wyrastały z mitów o …….. i …………..,
Pan
Tadeusz odchodzi od mitologicznej czy baśniowej cudowności na rzecz
tej o proweniencji ludowej, zakorzenionej w stosunku bohaterów do przyrody.
- Utwór ukazuje schyłek epoki …………., czasy napoleońskie -
nadziei na wolność ……… . Losy bohaterów ukazane są na szerokim tle obyczajowym.
- Szczegółowe, realistyczne opisy pozwalają odczuć klimat
Soplicowa, jako ośrodka patriotyzmu, tradycji narodowych, miejsca, gdzie
człowiek może się czuć szczęśliwy -- mimo sporów i zagrożenia ze strony
oddziału Rosjan lub waśni sąsiedzkich - ponieważ żyje w zgodzie z naturą, która
wyznacza jego zajęcia, współtworzy sytuacje (np. burza po walce z Moskalami,
polowanie, grzybobranie itp.).
- Akcja toczy się w kierunku szczęśliwego …………… wszystkich
wątków.
Epopeję rozpoczyna ………….,
rozwinięta ……………. skierowana do Litwy i prośba do Najświętszej Maryi Panny o
pomoc w akcie twórczym (cudowne przeniesienie się czytelników w opisywane
strony i czas zdarzeń to efekt poetyckiego talentu wspierany działaniem sił
nadprzyrodzonych). Tradycja szlacheckiego patriotyzmu to również wynik związania
miłości ojczyzny z katolicyzmem.
- Tekst składa się z …………… obszernych ksiąg, których ……………………
wiersz nawiązuje do długiej miary wierszowej u Homera.
- Patos i wykorzystanie licznych środków artystycznych
wspiera tu charakterystyczne dla okresu romantyzmu połączenie elementów ……..
(gatunek narracyjny, wielowątkowy) oraz ……… (np. rozmowy zakochanych, fragment
dotyczący roku 1812) oraz ………. (m.in. dyskusja w Dobrzynie, teatralne, komiczne
dialogi z Telimeną).
- Mickiewicz ozdobił swoje dzieło fragmentami
humorystycznymi, dla których nie było miejsca w poematach ……….. i opisowych,
ani nawet w powieści walterskotowskiej, do której również poeta nawiązuje.
- Nowatorstwo w zakresie zaproponowanej przez Homera formy
jest więc wielostronne i w konsekwencji prowadzi do tego, że czytelnik z uwagą
śledzi losy bohaterów od początku do końca utworu.
- Autor ukazał zbiorowego bohatera - ………. - na tle
rosyjskiej kampanii ………….. i szerokiej panoramy historyczno-obyczajowej, a więc
w wyjątkowym momencie dziejowym, w którym rozstrzygają się losy narodu, a przy
tym dochodzi do przemiany w zakresie struktury społecznej (kończy się epoka ……………,
następuje uwłaszczenie, na miejsce poprzednich warstw powstaną nowe).
- Emocjonalne zaangażowanie wielu pokoleń czytelników i
tematyka utworu usprawiedliwiają określanie go doniosłym mianem epopei ………..
Liczne przekłady na języki obce wskazują, że jest to również utwór o dużym
znaczeniu także dla innych odbiorców.
