Pozwalają uporządkować utwory
powstające w różnym czasie i miejscu.
Są trzy najważniejsze
elementy, po których rozpoznaje się, do jakiego rodzaju literackiego należy
utwór:
- podmiot literacki - "zastępca
autora" w dziele, fikcyjna postać wypowiadająca się w utworze (narrator,
podmiot liryczny);
- budowa świata przedstawionego
(kompozycja, układ i powiązanie wszystkich elementów utworu);
- styl utworu (językowy kształt wypowiedzi zależny od jej celu).
- styl utworu (językowy kształt wypowiedzi zależny od jej celu).
EPIKA
|
LIRYKA
|
DRAMAT
|
# świat przedstawiony epiki
zawiera wszystkie zdarzenia i elementy rzeczywistości odnoszące się do
bohaterów utworów,
# narracja to wypowiedź
narratora, może być trzecioosobowa (narrator poza światem przedstawionym) lub
pierwszoosobowa (narrator jest częścią świata przedstawionego),
# o świecie przedstawionym
w utworze opowiada narrator, czyli fikcyjna osoba.
|
# świat przedstawiony
wyłania się z monologu lirycznego, jest to świat wewnętrznych przeżyć, uczuć
i refleksji,
# monolog liryczny to
samodzielna wypowiedź podmiotu lirycznego,
# podmiot liryczny (inaczej
„ja" liryczne) to osoba fikcyjna wypowiadająca swoje przeżycia i
doznania, nadawca monologu wewnętrznego.
|
# świat przedstawiony
tworzą bohaterowie swoimi wypowiedziami i działaniami, głównym składnikiem
tego świata jest akcja,
# dialog jest obok monologu
podstawową formą wypowiedzi w utworze dramatycznym, monolog jest dłuższą
wypowiedzią jednej postaci,
# ograniczona rola podmiotu
literackiego, bohaterowie wypowiadają się w sposób bezpośredni, brak
pośrednika między autorem a odbiorcą.
|